RITA ABADZI - GAZELI NEVA SABAH (Hour of Death)

Ano Kato - Sti mayemeni Arapia (Στη μαγεμένι Αραπιά) - Fantastiko, Paigmeno apo Ollandous

Ottoman Turkish Music from 17th century - Nikriz Peşrev

Αμανέδες

Ο Αμανές αποτελεί ιδιόρρυθμο είδος μονωδικού, μακρόσυρτου και παθητικού τραγουδιού με κύριο χαρακτηριστικό την επανάληψη του τουρκικού επιφωνήματος αμάν (= έλεος, οίκτος).Η απόδοσή του αν και φανερώνει τουρκότροπο μουσικό χαρακτήρα εν τούτοις πλείστοι έγκυροι ανατολιστές και μουσικοκριτικοί υποστηρίζουν ότι το είδος αυτό ναι μεν το καλλιέργησαν οι Τούρκοι και λαοί της Ανατολής, πλην όμως φέρεται να έχει την αρχή και την επίδραση της Βυζαντινής μουσικής με τους βαρείς και μακρόσυρτους επαναλαμβανόμενους ήχους όπως χαρακτηριστικά του χριστιανικού ψαλτικού «τε-ρι-ρέμ».Το όνομά του, «Αμανές», προσδιορίζεται εκ του συμφυρμού των τουρκικών λέξεων «αμάν» και «μανές» (= λιανοτράγουδο, δίστιχο ή τετράστιχο).Μουσικά, οι Αμανέδες έχουν δική τους τεχνοτροπία με υψηλόφωνη, βαριά και βαθιά μολπή (τραγουδιστική απόδοση) που σύρει επί μακρόν σε ένταση και ποικιλία τους ήχους των λέξεων προσδίδοντας έτσι ανατολίτικο πάθος απροσμέτρητης αισθηματικότητας (κοινώς «νταλκά»).Στην αρχή του αμανέ οι λέξεις αφού χωρίζονται σε φθόγγους και συλλαβές με παρατεταμένη κλιμάκωση και ποικιλία εκφώνησης, έτσι που μόλις ένα δίστιχο να χρειάζεται πέντε λεπτά της ώρας για να αποδοθεί, στη συνέχεια αρχίζει η επανάληψη πάλι του ίδιου διστίχου σε ταχύτερο ρυθμό με συνοδεία και άλλων αμανετζήδων όπου και οι λέξεις πλέον γίνονται κατανοητές.Συνήθως η μακρόσυρτη αυτή εισαγωγή των αμανέδων συντονίζει τα συναισθήματα, τη διάθεση και τη προετοιμασία του ψυχικού εκείνου κλίματος της ομήγυρης. Στη συνέχεια όλοι οι συνδαιτυμόνες συμμετέχουν στο τραγούδι με τη συνοδεία του μπουζουκιού στο «τσάκισμα» όπως λέγεται η επωδός (το ρεφρέν) του αμανέ. Γενικά οι αμανέδες έχουν τρία τέτοια γοργο-σύντομα τσακίσματα που εκφράζουν την έννοια του αμανέ. Τα δε δίστιχα που τραγουδιόνται σ΄ αυτά εκφράζουν κυρίως κάποια φιλοσοφική ιδέα ή κοινωνική, ή συναισθηματική φόρτιση επί γεγονότος.Περίφημοι μεταξύ πολλών αμανέδων ήταν ο Ταμπαχανιώτικος και ο Σμυρνιώτικος.Στη Σμύρνη και ιδίως στη Προύσα αλλά και στη Μυτιλήνη, Μακεδονία και Θράκη ακόμη και στις Κυδωνίες φημίζονταν κατά καιρούς σπουδαίοι αμανετζήδες που οι περισσότεροι, αν και ήταν ερασιτέχνες, οι συνθέσεις τους πέρασαν στο στόμα του λαού για πολλές γενεές ιδίως μετά τη Μικρασιατική εκστρατεία, στους προσφυγικούς οικισμούς.Σε αντίθεση δε με τους τουρκικούς αμανέδες, ο Ελληνικός λαός αναγνώρισε στο είδος αυτό όχι μόνο τη Βυζαντινή συνέχεια αλλά και την απαρχή των ασμάτων των αρχαίων ραψωδών που με την ίδια ακριβώς φόρτιση ξεκίναγαν την απαγγελία των Ομηρικών περικοπών στα διάφορα συμπόσια, με αποτέλεσμα οι Έλληνες αμανετζήδες να δημιουργήσουν ένα ελαφρύτερο είδος αμανέ, λιγότερο βαρύ και μονότονο και περισσότερο ευπρεπές και εύηχο αντικαθιστώντας το κλαυθμηρό ύφος με υμνωδικά στοιχεία. ΄Έτσι παρά τη σύγχρονη τάση εκ της ξενηλασίας και του «μοντερνισμού» που καταπολέμησε το είδος αυτό, δεν έπαψε να αποτελεί ο ελληνικός αμανές, από τη μακρά περίοδο συμβίωσης με τους Τούρκους, μέρος αναπόσπαστο της λαϊκής μας μουσικής.


1 ΤΙΤΛΟΣ: Ψεύτη ντουνιά... Αμανές. ΗΧΟΣ: Πρώτος, Σαμπάχ.ΑΠΟΔΟΣΙΣ: Μαρίκα Καναροπούλου.

2 ΤΙΤΛΟΣ: Γαλατά μανές... Αμανές.ΗΧΟΣ: Πρώτος, Παθητικός.ΑΠΟΔΟΣΙΣ: Γιώργος Παπασιδέρης.

3 ΤΙΤΛΟΣ: Η φλόγα της με καίει... Αμανές.ΗΧΟΣ: Βαρύς.ΑΠΟΔΟΣΙΣ: Γιώργος Παπασιδέρης.

4 ΤΙΤΛΟΣ: Η καρδιά μου κλαίει... Αμανές.ΗΧΟΣ: Φεραχνάκ.ΑΠΟΔΟΣΙΣ: Αχιλλέας Πούλος.